Jarząb pospolity

Inne nazwy: jarzębina, jarząbek, jarząb zwyczajny

Rzymscy myśliwi owocami jarzębiny wabili ptaki, stąd też zapewne łacińska nazwa aucupare – polować na ptaki. Nasi przodkowie uważali jarzębinę za święte drzewo, poświęcone bogowi piorunów. Gałązka z owocami zawieszona nad łóżeczkiem dziecka miała w przyszłości nieskromne chęci uśmierzać., a z czasu zachowania owoców w gronach wróżono przyszłość. W lecznictwie ludowym kwiatostany jarząbu wykorzystywano jako środek moczopędny i rozwalniający, owoce leczyły natomiast biegunkę krwawą, choroby płuc i nerek. Jarzębina skuteczna była także w hamowaniu nadmiernego libido.

Jarząb pospolity - Opis

Drzewo osiągające do 15m wysokości, o gładkiej szarej i połyskującej korze. Liście podługowe, spiczasto zakończone, lekko owłosione. Kwiaty białe lub kremowe zebrane w baldachogrona. Owoce pomarańczowoszkarłatne, kształtu jabłka, mięsiste, z małymi nasionkami w środku. Kwitnie w maju, owocuje od sierpnia do października.

Jarzębina to niedaleka kuzynka jarzębiny czarnej, czyli popularnej aronii.

Występowanie

Jarząb pospolity to drzewo klimatu umiarkowanego w Polsce występuje jako drzewo leśne lub rosnące pojedynczo na przydrożach, w parkach, gdzie bywa często sadzone.

Surowiec

Surowcem pozyskiwanym w celach leczniczych są kwiatostany zbierane w okresie kwitnienia oraz owoce zbierane późną jesienią, przed przymrozkami.

W apteczce

Związki czynne zawarte w jarzębinie zwiększają wydzielanie moczu i dezynfekują drogi moczowe, działają korzystnie w przypadku stanów zapalnych żył kończyn dolnych oraz hemoroidów. Nalewce z jarzębiny przypisuje się właściwości lecznicze zwłaszcza dla wzmocnienia pracy serca i w zaburzeniach trawienia. To również doskonałe i tanie źródło witaminy C. owoce jarzębiny zawierają kwas parasorbowy, dlatego też pożywane ich w stanie surowym może skończyć się wymiotami. Owoce należy przed użyciem sparzyć lub przemrozić. W tym celu blanszuje się je, zanurzając na kilka dni do zamrażalnika. Bardziej cierpliwi mogą zbierać owoce jarzębiny po pierwszych przymrozkach.

W kuchni

Dawniej z jarzębiny powstawał doskonały jarzębiak na winiaku, produkowano także doskonałe soki. Obecnie do celów spożywczych wykorzystuje się morawską odmianę jarzęba Sorbus edulis, której owoce są pozbawione goryczy.

Dżem z jarzębiny

Owoce, zbierane najlepiej po pierwszych przymrozkach, oderwać od baldachów, starannie przebrać i obgotować krótko w dwóch wodach, obydwie odlewając. Przecier jabłkowy (najlepiej z antonówek), przyrządzony w ilości dwa razy większej od jagód jarzębiny, zagęścić przez wolne gotowanie do połowy pierwotnej ilości. Do gotującego się przecieru wsypać cukier w ilości odpowiadającej masie zagęszczonego przecieru i obgotowanych jagód, a gdy się rozpuści, dodać jagody. Dalsze postępowanie, jak przy innych dżemach.