Borówka czarna (Vaccinium myrtillus), znana także jako borówka europejska lub borówka brusznica, to rodzaj jagody z rodziny borówek, która od wieków jest wykorzystywana ze względu na swoje właściwości zdrowotne i zastosowanie w medycynie. Pochodzi z górskich regionów Europy, ale obecnie można ją znaleźć również w niektórych częściach Ameryki Północnej i Azji.
Przez wieki ludzie w Europie spożywali borówki jako pokarm w miesiącach letnich lub robili z nich dżemy lub suszone jedzenie do przechowywania w zimie. Borówki są bardzo odżywcze i zawierają witaminę C, antocyjany i inne przeciwutleniacze, które zwalczają wolne rodniki i wspomagają system odpornościowy organizmu.
W jakim celu stosuje się borówkę?
Borówki mają wiele zalet zdrowotnych i od wielu lat są stosowane w leczeniu różnych dolegliwości, takich jak zaburzenia wzroku, wysoki poziom cukru we krwi, biegunka, infekcje dróg moczowych, stany zapalne i szkorbut. Mogą też pomóc w zmniejszeniu ryzyka chorób serca. Liście borówki są również wykorzystywane w medycynie i wykazują silne działanie ściągające, moczopędne, tonizujące i antyseptyczne dla dróg moczowych.
Jakie są korzyści zdrowotne borówki?
Niektóre z najważniejszych korzyści zdrowotnych płynących z borówki to:
Borówka może pomóc w leczeniu różnych schorzeń oczu
Jednym z najbardziej rozpowszechnionych tradycyjnych i współczesnych zastosowań borówki wśród lekarzy medycyny naturalnej jest leczenie różnych chorób oczu. Borówka zawiera silne polifenole (zwane też antocyjanami), które można znaleźć w czerwonych barwnikach jabłek oraz niebieskiej i fioletowej skórce jagód, zwłaszcza borówek. Wiele grup hydroksylowych otacza ich strukturę molekularną, co nadaje im silne właściwości antyoksydacyjne. To właśnie grupy hydroksylowe w witaminach C i E są odpowiedzialne za ich aktywność antyoksydacyjną.
Według WebMD:
„Antocyjany zawarte w borówkach mogą poprawić funkcjonowanie oczu u osób z jaskrą normalnego napięcia. Niektóre badania sugerują, że borówki mogą pomóc przy zmęczeniu oczu, które może prowadzić do przemęczenia oczu, bólów głowy, napięcia ramion i niewyraźnego lub podwójnego widzenia.”
Borówki wzmacniają również procesy biochemiczne oka, zwiększając aktywność enzymów w siatkówce, poprawiając krążenie kapilarne i ochronę antyoksydacyjną w obrębie oka. Nasze oczy są chronione przez bardzo cienką błonę komórkową, a stres oksydacyjny spowodowany zanieczyszczeniem powietrza, ekspozycją na niebieskie światło i innymi źródłami wolnych rodników może uszkodzić komórki oka, co prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia oczu. Antyoksydanty zawarte w borówce mogą chronić zdrowie oczu i wzmacniać błonę komórkową.
Borówka może zwalczać wolne rodniki i zapewniać ochronę komórkową
Przeciwutleniacze zawarte w borówce pomagają chronić komórki organizmu przed uszkodzeniem oksydacyjnym spowodowanym działaniem wolnych rodników. Wolne rodniki to cząsteczki o nierównej liczbie elektronów, co pozwala im łatwo reagować z innymi cząsteczkami, wywołując reakcje chemiczne w organizmie – proces ten nazywamy utlenianiem.
Utlenianie jest normalnym procesem zachodzącym w organizmie, ale stres oksydacyjny może wystąpić w przypadku braku równowagi pomiędzy aktywnością wolnych rodników a aktywnością antyoksydantów. Może to powodować uszkodzenie komórek i ostatecznie prowadzić do złego stanu zdrowia.
Antyoksydanty to cząsteczki, które pomagają zwalczać wolne rodniki w organizmie i chronią organizm przed stresem oksydacyjnym. Przeciwutleniacze mogą oddać elektron wolnemu rodnikowi, stabilizując go i sprawiając, że jest mniej reaktywny, a jednocześnie same nie stają się niestabilne.
Ponieważ utlenianie jest procesem, który stale zachodzi w wyniku licznych reakcji chemicznych w organizmie, antyoksydanty muszą również regularnie pracować nad utrzymaniem wolnych rodników w równowadze. Z tego powodu ważne jest, żebyś włączył do swojej diety wiele pokarmów bogatych w antyoksydanty, zwłaszcza jeśli mieszkasz w mieście lub jesteś narażony na wysoki poziom zanieczyszczeń.
Borówka może poprawić zdrowie skóry
Jednym z najważniejszych czynników decydujących o zdrowiu i wyglądzie naszej skóry jest kolagen. Kolagen jest najobficiej występującym białkiem w organizmie, stanowi prawie jedną trzecią jego składu białkowego. Odgrywa główną rolę w elastyczności skóry, dzięki czemu może się ona poruszać, rozciągać i odbijać. Kolagen tworzy również tkankę łączną i zapewnia strukturę wszystkich naszych organów i tkanek.
Po 30. roku życia poziom kolagenu w organizmie zaczyna spadać o około 1-2 procent każdego roku, co ostatecznie prowadzi do powstawania zmarszczek i utraty elastyczności skóry. Zawarte w borówce antocyjany bardzo mocno wiążą się z tkanką łączną, dziesięciokrotnie wzmacniając kolagen przed uszkodzeniem przez kolagenazę – enzym, który rozkłada kolagen. Może to pomóc w zapobieganiu rozpadowi kolagenu i zachować zdrowie skóry.
Wiele osób próbuje przyjmować kolagen zwierzęcy, aby poprawić stan swojej skóry, ale kolagen zwierzęcy zawiera całą cząsteczkę kolagenu, która jest trudna do rozłożenia przez organizm. O wiele skuteczniejsze jest przyjmowanie prekursorów kolagenu, które pomagają organizmowi budować własny kolagen, oraz zapobieganie rozpadowi kolagenu za pomocą pokarmów bogatych w antocyjany, takich jak borówki i jagody.
Borówka może pomóc obniżyć stan zapalny
Zapalenie jest normalną reakcją układu odpornościowego, która wspomaga proces zdrowienia. Jednak w niektórych przypadkach zapalenie może stać się przewlekłe. Przewlekły stan zapalny może mieć bardzo negatywny wpływ na zdrowie i jest nawet uważany za główną przyczynę wielu poważnych chorób. Przewlekły stan zapalny może być spowodowany przez pewne produkty w diecie, takie jak utlenione oleje roślinne, przetworzona żywność lub alergeny pokarmowe. Może być wywołany przez stres lub substancje takie jak papierosy czy alkohol. Może być też spowodowany przez toksyny pochodzące ze środowiska lub inne czynniki związane ze stylem życia. Niezależnie od przyczyny, przewlekły stan zapalny może spowodować spustoszenie w Twoim zdrowiu.
Spożywanie pokarmów o działaniu przeciwzapalnym może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego w organizmie i może chronić organizm przed uszkodzeniami spowodowanymi przewlekłym stanem zapalnym. Borówka ma wiele przeciwutleniaczy, które pomagają zmniejszyć stan zapalny i mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami spowodowanymi przez stan zapalny.
Borówki mogą obniżać poziom cukru we krwi
Niektóre badania sugerują, że borówka może pomóc obniżyć poziom cukru we krwi i zwiększyć wydzielanie insuliny u osób z zespołem metabolicznym. Zespół metaboliczny to zespół powiązanych ze sobą chorób związanych ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i wysokim poziomem glukozy we krwi. Niektóre z korzyści leczniczych borówki dla tych stanów przypisuje się jej zdolności do zmniejszania stresu oksydacyjnego.
Borówka może zmniejszyć ryzyko chorób serca
Borówka ma również wiele zalet dla zdrowia sercowo-naczyniowego i może pomóc w zmniejszeniu czynników ryzyka chorób serca. Borówka działa jako środek rozszerzający naczynia krwionośne, co z kolei pomaga obniżyć ciśnienie krwi. Utrzymuje również integralność ścian naczyń (zwłaszcza włosowatych) i innych tkanek. Borówka pomaga również obniżyć poziom cholesterolu we krwi. Ponadto borówka zawiera witaminę K, która pomaga zapobiegać zakrzepom krwi, które mogłyby prowadzić do zawału serca lub udaru.
Dodatkowe korzyści zdrowotne płynące z borówki
Niektóre z innych korzyści zdrowotnych przypisywanych borówkom to:
- Poprawę pamięci i funkcjonowania mózgu
- Zwalczanie szkodliwych bakterii
- Poprawę objawów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (UC)
- Leczenie żylaków
- Wspomaganie utraty wagi
Jakie związki aktywne znajdują się w borówce?
Właściwości lecznicze żywności i ziół są zwykle przypisywane związkom bioaktywnym, które się w nich znajdują. Flawonoidy, a konkretnie antocyjanozydy, są najbardziej farmakologicznie aktywnymi składnikami owoców borówki. Oprócz antocyjanozydów borówka zawiera także katechinę, epikatechinę, pektyny, oligomeryczne procyjanidyny i skondensowane taniny.
